Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Yüzyılı’nda Türk Dönemi’ni Türkiye ile devam ettirmeyi ve Türk dünyasının, dünyanın yükselen gücü olmasını hedefliyor.
“Birliğimiz gücümüzdür” şiarıyla Türk dünyasını her alanda kuvvetli kılmayı, farklı meydan okumaları karşısında daha dirençli ve güçlü hâle getirmeyi hedeflediklerini söyleyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Liderler olarak birlik ve beraberlik içinde güçlü bir Türk dünyası tasavvuruyla Türk dünyası bayrağını taşıyan gönüllere yol göstermeliyiz. Türkiye Cumhuriyeti olarak tüm Türk dünyasının barışı, refahı ve güvenliği istikametinde adımlar atmayı sürdüreceğiz. Türkiye Yüzyılı vizyonumuzu Türk Devletleri Teşkilatı’mıza da teşmil ederek önümüzdeki periyodu Türk periyodu yapmak için omuz omuza çalışacağız” diye konuştu.
MEB’DEN MAARİF MODELİ: ORTA ASYA DEĞİL TÜRKİSTAN
Milli Eğitim Bakanlığı’nca (MEB), 2024-2025 eğitim öğretim yılında okul öncesi, ilkokul 1, ortaokul 5, lise hazırlık ve 9’uncu sınıf seviyesinde uygulanacak Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’ne ait genelge yayımlandı.
MEB, yeni müfredatta “tarih” eğitiminde esaslı değişiklik başlığıyla terim ve kavramların aslına uygun bir formda kullanımını paylaştı.
Programlarda anakronik ve bilimsel yanılgı barındıran terim ve kavramların kullanımından vazgeçildi. Bu bağlamda “Orta Asya” yerine “Türkistan”, “Tehcir Kanunu” yerine “Sevk ve İskan Kanunu” gibi terim ve kavramlara programlarda yer verildi.
“GELECEK KUŞAKLARIN TÜRKLÜK ŞUURUNDA, ULUSAL ŞUURLA VE VATANSEVERLİK HİSSİYLE YETİŞMESİ ÖNEMLİ”
Tarihçi Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ve Tarihçi Doç. Dr. Ramin Sadık MEB’in bu kararını, Orta Asya ve Türkistan sözcüklerinin tarihini TRT Haber’den Ayşe Şimşek’e kıymetlendirdi.
TÜRKLERİN YURDU: TÜRKİSTAN
Prof Dr. Ahmet Taşağıl, Orta Asya kavramının Türkistan yerine kullanılmaya başlanmasının Rus istilası sonucunda olduğunu anlattı:
Türkistan, İran’ın Horasan bölgesinden başlayarak Kuzey Afganistan dahil Pamir ve Hindukuş-Kunlun dağlarının kuzey eteklerinden Çin’in Tun-huang bölgesine kadar uzanan, oradan Mançurya’nın batısına ulaşan, Moğolistan’la birlikte Güney Sibirya’nın tamamını içine alan, batıda Ural dağları ile Volga ırmağının Hazar denizine ulaştığı noktaya kadar devam eden geniş bir alanı kaplar. Bu alanın tarihi kaynaklardaki ismi 19. yüzyıl ortalarına kadar Türkistan’dır.
“19. YÜZYILDA LİTERATÜRE DOĞU VE BATI TÜRKİ
“19. yüzyılda literatüre Doğu ve Batı Türkistanı isimleri yerleşti”
16. yüzyılda Özbek Hanlığı’nın kuruluş zamanlarında onların işgaliyle Amuderya’nın güneyinde yeni bir Türkistan doğdu. Buna Afganistan’ın Güney Türkistan eyaleti dendi. Günümüzde bu bölgede Türkmen ve Özbek üzere Türk kökenli uzunluklar yaşıyor. 18. yüzyıl sonunda Afgan hükümeti burası için Türkistan vilâyeti ismini kullanmıştı.
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, “1869’da Rus işgali sonrası resmen Amuderya’nın kuzeyi için Rus Türkistanı, güneyi için Afgan Türkistanı tabirleri ortaya çıktı. 19. yüzyılda literatüre Çin ve Rus hâkimiyetindeki alanlara nazaran Doğu ve Batı Türkistanı isimleri yerleşti.” dedi.
ÇARLIK RUSYA’SI TÜRKİSTAN’I 5 İDARİ ÜNİTEYE AYIRDI
Çarlık Rusya’sı devrinde Buhara ve Hive hanlarının genel valiliğin içinde sayılmadığı Türkistan bölgesi Yedisu, Siriderya, Fergana, Semerkant ve Zakaspi (Hazar ötesi) diye beş idari üniteye ayrıldı.
Bolşevik ihtilali esnasında Türkistan’da, Türkistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (30 Nisan 1918), Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Harizm Sovyet Halk Cumhuriyeti üzere mahallî kuruluşlar ortaya çıktı. Bunlar bağımsızlık taraftarlarına karşı Bolşevik Ruslar ile iş birliği yaparak komünizmin Türkistan’da yerleşmesine katkı sağladı.
16 EYLÜL 1924’TE TÜRKİSTAN İSMİ BÜSBÜTÜN ORTADAN KALDIRILDI
Sovyet idaresi Türk kökenli topluluklar ortasında bölücü faaliyetler yürüterek Türkleri ayırmayı başardığını belirten Prof. Dr. Taşağıl, “Türkmenleri, Kırgızları, Kazakları ve Özbekleri farklı başka cumhuriyetler haline getirip Türkistan birliğini dağıttı. 16 Eylül 1924’te alınan kararla Türkistan ismi büsbütün ortadan kaldırıldı.” dedi ve şöyle devam etti:
“Bolşevikler, Türkistan’ın idarî yapılanmasını değiştirdi; valiliğin merkezi tekrar Taşkent’ti, fakat ismi Orta Asya bölgesi (Sredniy Azii Kray) oldu. Türkistan valiliğinin Yedisu, Carkend, Lepse ve Zakaspi bölgesinin Kazaklar’la meskûn yerleri, ayrıyeten Karakalpaklar’ın yaşadığı saha Kazakistan’a katıldı.”
“MEB TÜRKİSTAN’A SAHİP ÇIKTI”
Doç. Dr.Ramin Sadık, Türkistan kavramına sahip çıkılmasının ehemmiyetini anlattı:
“MEB geçmişten geleceğe de uzanan bir vizyon kazandırmış olacak”
MEB’in çalışmasıyla, geçmişten geleceğe de uzanan bir vizyon kazandırılmış olacağının altını çizen Doç. Dr. Sadık, “Türkistan’ı kullanarak bunun artık zihinlere ve öteki ülkelerin onu gerçek biçimde kullanmasına da öncü olacağız.” vurgusunu yaptı.