Frank Gardner
BBC Güvenlik Muhabiri
İran’ın 1 Ekim’de gerçekleştirdiği füze akınlarına İsrail’in misilleme yapması kaçınılmaz görünüyor.
İran, bunun İsrail’in Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı ve ondan evvel de Hamas’ın siyasi lideri İsmail Haniye’yi öldürmesine misilleme olarak bu atakların yapıldığını söylüyor. Her iki örgüt de İran’ın yakın müttefiki.
İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant 9 Ekim’de yaptığı açıklamada, İsrail’in misillemesinin “ölümcül, hassas ve ansızın” olacağını söyledi.
İran, Körfez Arap ülkelerini hava alanlarının rastgele bir taarruz için kullanılmasına müsaade vermemeleri konusunda uyardı. Bu ülkelerin kimileri İsrail ile tam diplomatik bağlantılara sahip. Ayrıyeten İsrail’in İran’a saldırmasına yardım eden rastgele bir ülkenin İran tarafından maksat olarak kabul edileceğini söyledi.
İsrail’in planladığı taarruzun ne halde olacağı konusunda ABD ve İsrail görüşürken bunlar göz önünde bulundurulan faktörlerden yalnızca kimileri. Washington, İran’ın nükleer tesislerine yönelik rastgele bir atağa karşı olduğunu açıklamıştı.
ABD başkanlık seçimlerine dört haftadan az bir müddet kala Beyaz Saray, petrol tesislerine yapılacak ve akaryakıt fiyatlarını artıracak bir saldırıyı güzel karşılamaz. Ayrıyeten yeni bir Orta Doğu savaşına sürüklenmek de istemez.
Peki bundan sonra ne olabilir?
İsrail’in Lübnan, Gazze, Yemen ve Suriye’deki tüm düşmanlarıyla birebir anda uğraş etme kararlılığı göz önüne alındığında Netanyahu hükümeti geri adım atacak üzere görünmüyor.
ABD uydu istihbaratı ve Mossad’ın (İsrail’in dış istihbarat teşkilatı) İran’daki casuslarının yardımıyla İsrail ordusunun seçebileceği çeşitli maksatlar var. Bunlar genel olarak üç kategoriye ayrılabilir:
- Konvansiyonel askeri gayeler:
İlk ve açık gaye İran’ın balistik füzeleri fırlattığı üsler olacaktır. Yani fırlatma rampaları, komuta-kontrol merkezleri, yakıt ikmal tankları ve depolama sığınakları.
Daha da ileri gidilerek İhtilal Muhafızları’na ilişkin üslerin yanı sıra hava savunma sistemleri ve başka füze bataryaları da vurulabilir. Hatta İran’ın balistik füze programında yer alan kıymetli şahıslara suikast düzenleyebilir.
- Ekonomik gayeler:
Bu İran’ın en savunmasız devlet varlıklarını – petrokimya tesislerini, güç üretimini ve muhtemelen gemicilik faaliyetlerini – kapsayacaktır. Fakat böylesi bir hücum ordudan çok sıradan insanlara ziyan vereceği için İran’da reaksiyon toplar.
- Nükleer maksatlar:
Bu İsrail için büyük bir sorun. İran’ın uranyumu sivil nükleer güç için gerekli olan %20’nin çok ötesinde zenginleştirdiği BM’ye bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA) tarafından saptanmış durumda.
İran’ın uranyum zenginleştirme programıyla kısa bir mühlet içerisinde nükleer bomba maksadına ulaşabileceğinden şüpheleniliyor. İsrail’in mümkün gaye listesinde İran’ın askeri nükleer programının merkez üssü Parçin, Tahran, Bonab ve Ramsar’daki araştırma reaktörlerinin yanı sıra Buşehr, Natanz, Isfahan ve Ferdow’daki büyük tesisler yer alıyor.
Hesaplamaların büyük bir kısmı İran’ın vereceği yansıyı ve bu reaksiyonun nasıl hafifletileceğini kestirim etmeye yönelik.
İran, 1 Ekim’de İsrail askeri gayeleri olduğunu söylediği yerlere bu füzeleri fırlattıktan sonra artık hesaplaşmanın kapandığını düşünmek istiyor. Fakat İsrail’in misilleme yapması halinde kendisinin de karşılık vereceği ikazında bulunuyor.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, “Bu yalnızca kapasitemizin bir göstergesidir” dedi. İhtilal Muhafızları bu iletisi daha da güçlendirerek “Siyonist rejim İran’ın operasyonlarına karşılık verirse, ezici ataklarla karşı karşıya kalacaktır” sözünü kullandı.
İran’ın İsrail’i askeri olarak yenecek gücü yok. Hava kuvvetleri eski ve yıpranmış, hava savunma sistemleri sağlam değil ve yıllardır Batı’nın uyguladığı yaptırımlara maruz kaldı.
Ancak hala değerli ölçüde balistik ve öteki füzelerin yanı sıra patlayıcı yüklü insansız hava araçlarına ve Orta Doğu’da müttefiki olan çok sayıda vekil milis güçlere sahip.
Bir sonraki füzeleri askeri üslerden çok İsrail’in yerleşim bölgelerini amaç alabilir. İran dayanaklı bir milisin 2019’da Suudi Arabistan’ın petrol tesislerine düzenlediği taarruz, komşularının ataklara karşı ne kadar savunmasız olduğunu gösterdi.
Körfez’de faaliyet gösteren İhtilal Muhafızları Donanması’nın küçük ve süratli füze atak botlarından oluşan büyük filoları var. Bunlar yaygın bir atakla ABD Donanması’nın 5. Filo’ya ilişkin bir savaş gemisinin savunmasını alt etme potansiyeline sahip.
Emir almaları halinde Hürmüz Boğazı’na mayın döşemeye kalkışarak dünyanın günlük petrol ihracatının %20’sinin akışını kesebilir; bu da global ekonomiyi değerli ölçüde etkileyecektir.
Ayrıca Kuveyt’ten Umman’a kadar Körfez’deki Arap ülkelerinde yer alan ABD askeri üsleri var. İran, kendisine saldırılması halinde yalnızca İsrail’e karşılık vermekle kalmayacağı, bu saldırıyı desteklediğini düşündüğü her ülkeyi gaye alacağı ihtarında bulundu.
Tüm bunlar, Tel Aviv ve Washington’daki savunma planlamacılarının göz önünde bulunduracağı senaryolardan yalnızca kimileri.